مجمع الفائدة و البرهان فى شرح ارشاد الأذهان (کتاب)

«مجمع الفائدة و البرهان» اثر مقدس اردبیلى (م، ۹۹۳ ق)، از مشهورترین و دقیق ترین کتب استدلالى فقهی در شرح کتاب «ارشاد الاذهان الی احکام الایمان» علامه حلى (م، ۷۲۶ ق) است.

مؤلف

احمد بن محمد اردبیلی نجفی (م، ۹۳۳ ق) معروف به «مقدس اردبیلی»، از علما و فقهای برجسته شیعه در قرن دهم هجری است. وی با دربار صفویه ارتباط داشت و از این راه در گسترش تشیع و حل مشکلات شیعیان بهره برد.

محقق اردبیلی صاحب آثار ارزشمند دیگری مانند «زبدة البیان فی آیات احکام القرآن»، «اصول الدین» و «حدیقة الشیعه» بود.

علمای بزرگی چون صاحب معالم و صاحب مدارک از شاگردان او می‌‌باشند. مرحوم مقدس اردبیلی در سال ۹۹۳ هـ.ق در نجف اشرف به رحمت ایزدی پیوست و در حرم امام علی (علیه السلام) مدفون گردید.

معرفی اجمالی

گرچه از مرحوم محقق اردبیلى آثار متعدد و ارزشمندى بر جاى مانده، ولى عمده و اُمّ الکتاب آثار وى «مجمع الفائدة والبرهان فى شرح إرشاد الأذهان» است. این کتاب شرحى است مبسوط بر «ارشاد الاذهان الی احکام الایمان» نوشته علامه حلّى (أعلى الله مقامه) در ۱۴ جلد.

تاریخ شروع به تألیف «مجمع الفائده» به تصریح مؤلف، ماه مبارک رمضان سال ۹۷۷ قمری در کربلا, و تاریخ ختم جزء اول, دهم ربیع الاول سال ۹۷۸ قمری در نجف اشرف و تاریخ ختم جزء آخر هنگام ظهر روز یکشنبه دوم ماه صفر سال ۹۸۵ قمری در نجف اشرف بوده است.

محتوای کتاب

این شرح کامل نیست و برخى از ابواب فقهى، یعنى از ابتداى باب وقف در (کتاب العطایا) تا آخر باب کفارات در (کتاب الأیمان وتوابعها) را فاقد است. آنچه از آن باقى مانده و چاپ شده، از قرار ذیل است:

طهارت، صلات، زکات، خمس، صوم، اعتکاف، حج، جهاد، امر به معروف و نهى از منکر، متاجر، شفعه، دیون، رهن، حجر، ضمان، حواله، کفاله، صبع، اقرار، اجاره، مضارعه، مساقات، جعاله، سبق و رمایه، شرکت، مضاربه، ودیعه، لقطه، غصب، صید و ذبائح، اطعمه و اشربه، میراث، قضا و شهادات، حدود، جنایات، دیات.

این کتاب به وسیله انتشارات جامعه مدرسین حوزه علمیه قم چاپ و منتشر شده است.

منابع

• کتابشناسی تفصیلی مذاهب اسلامی، محمدرضا ضمیری.
• مجله آیینه پژوهش، رضا مختاری، ۱۳۷۵ شماره ۳۹.

متن کتاب

مجمع الفائدة والبرهان فی شرح إرشاد الأذهان